Bazylika św. Marka w Wenecji           

Bazylika Zwiastowania Pańskiego w Nazarecie

Bazylika Zwiastowania Pańskiego w Nazarecie
Bazylika Zwiastowania Pańskiego (arab. كنيسة البشارة hebr. כנסיית הבשורה) − współczesna bazylika w Nazarecie zbudowana nad miejscem, w którym wg tradycji chrześcijańskiej Archanioł Gabriel miał zwiastować Maryi, iż stanie się Matką Syna Bożego. Jedna z trzech najważniejszych świątyń chrześcijańskich odwiedzanych przez pątników przybywających z pielgrzymką do Ziemi Świętej, po Bazylice Bożego Grobu w Jerozolimie i Bazylice Narodzenia Pańskiego w Betlejem. Nowy Testament jest dosyć skąpy w informacje natury topograficznej, dotyczące lokalizacji Zwiastowania Pańskiego. Jedynie Ewangelia wg św. Łukasza przytacza opis wydarzenia, precyzując, iż Archanioł Gabriel objawił się Maryi Pannie w Nazarecie w Galilei[uwaga.

Apokryficzna Protoewangelia Jakuba opisuje, jakoby samo Zwiastowanie miało odbyć się w dwóch miejscach. Maryja miała najpierw ujrzeć posłańca przy źródle. Następnie po pozostawieniu dzbana, objawienie miało dopełnić się już w domu rodzinnym[3]. Przy czym apokryf ten nie precyzuje miejscowości zdarzenia, mogłaby to być nawet Judea. Już w okresie starożytnym w oparciu o te dwa teksty rozdzielono oba miejsca. Źródło nazaretańskie miało być miejscem ujrzenia Archanioła Gabriela, zaś pozostałości domu rodzinnego Maryi Panny, właściwym Sanktuarium Zwiastowania, miejscem cudownego poczęcia Syna Bożego. W miejscu źródła znajduje się dzisiaj prawosławny kościół nazywany różnie: Kościołem św. Gabriela lub kościołem Pierwszego Zwiastowania, czasem też Kościołem Źródła Maryi Panny[4]. Nad miejscem zwiastowania opisanym w Ewangelii św. Łukasza wznosi się dzisiaj katolicka Bazylika Zwiastowania[5].

Jezus miał mieszkać w Nazarecie, ale nie w miejscu Zwiastowania, lecz w domu Józefa, przybranego ojca, aż do okresu pełnoletności, a nawet dłużej, bo do wieku ok. lat 30[6]. Na początku misji wędrownego nauczyciela opuścił Nazaret, przenosząc się do Kafarnaum[uwaga 2]. Dom w Nazarecie pozostawał w rękach rodziny. Również Nowy Testament wspomina niejednokrotnie o krewnych Pańskich[uwaga 3]. Oni to przekazali tradycję miejsca pierwszym naśladowcom Chrystusa, zwanym w literaturze judeochrześcijanami. Chrześcijanie wywodzący się z judaizmu spotykali się na modlitwie w miejscach związanych z życiem Chrystusa, także w Nazarecie. W IV w. zostają wyparci przez chrześcijan wywodzących się z pogaństwa lub ich potomków. Epifaniusz wspomina w Panarionie historię nawróconego na chrześcijaństwo Żyda Józefa z Tyberiady, który w czasach konstantyńskich czynił starania, by wznieść w Nazarecie kościół[7]. Miejsce Zwiastowania nawiedzili w IV w. św. Hieronim z towarzyszącymi mu Paulą i Eustochią. Istnienie pierwszej bazyliki nad domem Maryi zanotował pierwszy raz Anonimus Piacentinus ok. 571. W VII w. biskup Arkulf nawiedził w Nazarecie kościół w miejscu Zwiastowania. Kolejnymi poświadczającymi istnienie tej pierwotnej świątyni chrześcijańskiej byli: Wilibald w 724−726 oraz arabski podróżnik Al Mas'udi w 942. W czasach wypraw krzyżowych bazylika była zniszczona. Do jej odbudowy przyczynił się Tankred, książę Galilei. U schyłku Królestwa Jerozolimskiego sanktuarium nawiedzano i sporadycznie sprawowano w nim liturgię katolicką, np. 24 marca 1251 we mszy św. odprawionej w Grocie Zwiastowania wziął udział król francuski św. Ludwik IX. Ostatecznie bazylikę zburzono z rozkazu sułtana Bajbarsa w 1263[8]. Franciszkanie z Kustodii Ziemi Świętej weszli w posiadanie ruin bazyliki i Groty Zwiastowania w 1620. Ponad sto lat później w 1730 otrzymano pozwolenie od władz tureckich na wybudowanie nad miejscem Zwiastowania kościoła. Musieli uczynić to w ciągu siedmiu miesięcy. Kościół ten rozbudowano w 1877. W 1955 zabudowania te rozebrano i po przeprowadzeniu wykopalisk archeologicznych wokół Groty Zwiastowania rozpoczęto budowę nowej bazyliki wg projektu mediolańskiego architekta Giovanniego Muzio. Bazylikę Zwiastowania w Nazarecie konsekrował 25 marca 1969 kard. Gabriele Garrone[9]. Sanktuarium nawiedziło trzech papieży: Paweł VI, Jan Paweł II oraz Benedykt XVI. Grotę Zwiastowania zwiedzili w 1799 Napoleon Bonaparte, Jean-Baptiste Kléber oraz Jean Andoche Junot.

Pod mozaikami bizantyjskimi odnaleziono pozostałości pierwotnej budowli sakralnej w stylu synagog palestyńskich z III w. Archeolodzy odnaleźli blisko 80 fragmentów architektonicznych − bazy kolumn, kapitele, gzymsy − z II-III w. Na istnienie budowli judeochrześcijańskiej wskazują również graffiti wyryte na tynku odnajdywanych fragmentów ściennych. Ich opracowaniem zajął się biblista o. Emanuele Testa OFM. Na szczególną uwagę zasługuje napis-wezwanie skierowane do Maryi w języku greckim: Zdrowaś, Maryjo! (XE MAPIA), najstarsze świadectwo epigraficzne kultu maryjnego na świecie. Kościół-synagoga sąsiadował z czczoną w okresie przedbizantyjskim Grotą Zwiastowania[11]. Budowla ta posiadała mozaikową posadzkę z motywami krzyża.

Świątynię bizantyjską wzniesiono ok. 427 staraniem diakona Konona z Jerozolimy − jego imię wspomniane jest na jednej z mozaiek podłogowych. Bazylika ta posiadała trzy nawy i zwrócona była ku wschodowi. Nawa główna miała długość 19,5 m, szerokość zaś 8 m. Została rozebrana w XII w., gdy wznoszono katedrę krzyżowców[9]. Z bazyliką sąsiadował kompleks sakralny obejmujący atrium i monaster.

W czasach wypraw krzyżowych w Nazarecie ustanowiono arcybiskupstwo. Nowa świątynia wzniesiona przez księcia Tankreda była więc katedrą. Świadectwa literackie ją opisujące to dzieło rosyjskiego mnicha Daniela, który odwiedził Ziemię Świętą w 1106−1107 oraz kronika Wilhelma z Tyru (1095−1184). Budowla średniowieczna była większa niż poprzedzająca ją bazylika bizantyjska. Miała długość 75 m, szerokość 30 m. Świątynia miała być ozdobiona rzeźbionymi kapitelami, których jednak nigdy nie umieszczono we wnętrzu świątyni[12]. Artefakty te odnaleziono podczas wykopalisk poza terenem średniowiecznej bazyliki. Przechowywane są w muzeum archeologicznym na terenie klasztoru franciszkańskiego

Kościół wzniesiono, gdyż niewielka kaplica franciszkanów, wybudowana przy konwencie, nie mogła pomieścić większych grup pielgrzymów, ani też rosnącej stale w liczbę wspólnoty parafialnej. Pasza Tyru udzielił pozwolenia 1 maja 1730. Kościół ukończono, zatrudniając do pracy 250 robotników, 15 października tego samego roku. Czczona od wieków Grota Zwiastowania, jako relikwia domu Maryi Panny, znalazła się u końca nawy głównej, w jej centralnej części. Nowa zakrystia zajmowała część północną kościoła średniowiecznego. Nowy kościół franciszkański miał trzy nawy. Boczne były stosunkowo wąskie w porównaniu z główną. Skromność budowli zależała od niewystarczającej ilości środków materialnych. Kustodia Ziemi Świętej przeżywała w tym okresie rzeczywisty kryzys finansowy, nie otrzymując zbyt dużego wsparcia z Europy. Kościół rozbudowano w 1877. Fasadę ozdobiono sprowadzonymi z Wenecji rzeźbami. W tym okresie sprowadzono też i zawieszono dzwony[13]. Kościół franciszkański rozebrano w 1955.

Główne wejście do dwupoziomowej bazyliki znajduje się od strony zachodniej. Fasadę otaczają krużganki z przedstawieniami Madonn z różnych stron świata (m.in. Matka Boża Kozielska z modlitwą po polsku: "Powróć nas na Ojczyzny łono..."). Fasadę wieńczy posąg Zbawiciela. Płaskorzeźby fasady przedstawiają scenę Zwiastowania i łaciński tekst Angelus Domini. Na wysokości architrawu znajdują się płaskorzeźby czterech ewangelistów. Wystrój fasady południowej dedykowany jest Matce Bożej i zawiera łaciński tekst Salve Regina. W centralnej części południowej fasady znajduje się brązowa rzeźba Maryi w wieku dziewczęcym.

Wchodzi się do niego zarówno przez główne drzwi w fasadzie zachodniej jak i południowej. Istnieją też klatki schodowe prowadzące do kościoła górnego. Wzdłuż północnej ściany dolnego kościoła biegnie dobrze zachowany mur bazyliki z czasów wypraw krzyżowych. Sklepienie podtrzymują żelbetonowe podpory, nawiązujące do kwadratowych pilastrów kościoła średniowiecznego. W centralnej części kościoła znajduje się miejsce celebracji liturgicznych z przyległą naturalną Grotą Zwiastowania. Widoczne są też pozostałości bazyliki bizantyjskiej (absyda, mozaiki naw południowej i północnej). Nad Grotą znajduje się baldachim ze sceną Zwiastowania. W północnej części dolnego kościoła znajdują się trzy absydy. W jednej z nich umieszczono XVIII-wieczny obraz przedstawiający Zwiastowanie. Obraz ten wisiał w poprzednim kościele nad ołtarzem w czczonej Grocie

Ścianę za głównym ołtarzem zdobi mozaika z motywami z Apokalipsy św. Jana Apostoła. Północna boczna kaplica dedykowana jest świętym franciszkańskim, w południowej przechowywany jest Najświętszy Sakrament. Posadzka kościoła intarsjowana jest motywami nawiązującymi do dogmatów i przywilejów maryjnych. Na ścianach górnego kościoła znajdują się wizerunki Matek Boskich z całego świata, m.in. Matka Boska Częstochowska. W ścianie od strony północnej znajdują się drzwi prowadzące na dziedziniec przed klasztorem franciszkanów. W centrum placu znajduje się przeszklone kaplica chrzcielna. Posadzka placu północnego przedstawia elementy Pieśni słonecznej św. Franciszka z Asyżu. Pod posadzką placu znajdują się pozostałości osady z czasów Chrystusa oraz muzeum i park archeologiczny

Materiał ten pochodzi ze strony www.pl.wikipedia.org i czeka na zastąpienie nowym i unikatowym tekstem.

Powyższy materiał udestępniony jest na zasadach licencji Creative Commons.

0 komentarzy:

Prześlij komentarz